Grzegorz Grabowski

Co to jest kwota wolna od podatku?

Kwota wolna od podatkuJednym z najczęstszych tematów pytań od czytelników bloga jest kwestia kwoty wolnej od podatku (czy też kwoty zmniejszającej podatek), zaliczek na podatek wpłacanych w trakcie roku podatkowego i wpływu kwoty wolnej od podatku na te zaliczki. W szczególności, jak obliczać te zaliczki, jeśli mamy więcej niż jedno źródło przychodów np. umowę o pracę oraz wynajem.

Na samym początku warto wyjaśnić sobie, co to jest kwota wolna od podatku (a ściślej kwota dochodu wolnego od podatku). Wynika ona z art. 27 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Mówi on, iż:

Podatek dochodowy […] pobiera się od podstawy jego obliczenia według następującej skali:

 Skala podatkowa 2013 (art. 27 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych)

 

Spójrzmy na pierwszą linię tabeli – mówi ona, że gdy podstawa opodatkowania nie przekracza 85 528 zł rocznie, to podatek wynosi 18% minus kwota zmniejszająca podatek 556,02 zł. Oznacza to, że dopiero powyżej pewnej kwoty dochodu podatek będzie większy od zera. A jaka to będzie kwota? Dokładnie 3091,49 zł, ponieważ, po zaokrągleniu do pełnych złotych, a więc do kwoty 3091 zł oraz wyliczeniu podatku wg formuły:

18% * 3091 zł – 556,02 zł

otrzymamy 0,36 zł podatku, co po ponownym zaokrągleniu do pełnego złotego da nam kwotę podatku do zapłacenia w wysokości 0 zł.

Gdy jednak weźmiemy kwotę o 1 grosz wyższą tj. 3091,50 zł, po zaokrągleniu do pełnych złotych otrzymamy 3092 zł, a po wyliczeniu podatku wg formuły:

18% * 3092 zł – 556,02 zł

otrzymamy kwotę podatku 0,54 zł, co, po ponownym zaokrągleniu, da nam 1 zł podatku do zapłacenia.

 

Dwie istotne rzeczy

Powyższy mechanizm kwoty wolnej od podatku oznacza, że dla dochodu rocznego poniżej 3091,49 zł podatek wyniesie zero zł. Nie oznacza jednak, że możemy nie dokonywać rozliczenia. Jeśli uzyskaliśmy przychód podlegający opodatkowaniu, mamy obowiązek rocznego rozliczenia, nawet gdy okaże się, że podatek do zapłacenia będzie zerowy.

Kwota wolna od podatku nie ma zastosowania do wszystkich osiąganych przychodów. Możemy ją wykorzystać tylko dla tych źródeł przychodów, które są opodatkowane według skali podatkowej. Nie wykorzystamy jej więc przy wynajmie opodatkowanym ryczałtem, działalności gospodarczej rozliczanej przez podatek liniowy czy kartę podatkową (chyba że mamy inne źródło przychodów rozliczane według skali podatkowej).

 

Kwota wolna od podatku a zaliczki na podatek

Kwota wolna od podatku znacząco wpływa na sposób wyliczenia zaliczek na podatek. W przypadku, gdy osiągamy przychód wyłącznie z jednego źródła np. z działalności gospodarczej rozliczanej według skali podatkowej lub z wynajmu prywatnego rozliczanego według skali podatkowej, zgodnie z art. 44 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mamy obowiązek bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy według zasad określonych w art. 44 ust. 3 Ustawy.

Art. 44 ust. 3 Ustawy z kolei mówi, że mamy obowiązek wpłacać zaliczki miesięczne, a ich wysokość ustala się w następujący sposób:

  1. obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku;
  2. zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu według zasad określonych w art. 26, 27 i 27b;
  3. zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.

 

Dla wynajmujących istotne jest to, że jeśli osiągamy przychody z wynajmu, jedynego naszego źródła opodatkowanego wg skali podatkowej, musimy wpłacać miesięczne zaliczki na podatek, począwszy od miesiąca, w którym nasz dochód przekroczy kwotę wolną od podatku.

W sytuacji, gdy naszym jedynym źródłem przychodów jest umowa o pracę, zastosowanie ma art. 32 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie obliczamy i nie wpłacamy zaliczek samodzielnie, ale robi to za nas płatnik (czyli pracodawca). On też może uwzględnić kwotę wolną od podatku.

Art. 32 ust. 3 mówi, że zaliczkę miesięczną pracodawca zmniejsza o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru, w którym stwierdzi, że:

  1. nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;
  2. nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
  3. nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3;
  4. nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
  5. ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.

 

Dodatkowo, art. 32 ust 3a mówi, że oświadczenia, o którym mowa w ust. 3, nie składa się, jeżeli stan faktyczny wynikający z oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie uległ zmianie.

Jeśli więc nie złożymy pracodawcy odpowiednio wcześnie oświadczenia na formularzu PIT-2, że nie osiągamy innych przychodów opodatkowanych według skali podatkowej, nie powinien on uwzględniać kwoty wolnej od podatku podczas obliczania zaliczki na podatek płacony od naszej pensji.

Oczywiście, nie stracimy naszego przywileju, ponieważ kwota wolna od podatku zostanie wtedy uwzględniona w rozliczeniu rocznym i najprawdopodobniej uzyskamy od urzędu skarbowego zwrot nadpłaconego podatku.

 

A co jeśli mamy więcej niż jedno źródło przychodów?

W przypadku, gdy mamy więcej niż jedno źródło przychodów opodatkowane według skali podatkowej, sytuacja się nieco komplikuje. Jednej osobie przysługuje tylko jedna kwota wolna od podatku, nawet jeśli ma więcej niż jedno źródło przychodów. Z tego powodu tylko przy jednym ze źródeł przychodów można uwzględnić kwotę wolną od podatku podczas obliczania zaliczek na podatek wpłacanych podczas roku podatkowego.

Powstaje pytanie, przy którym?

Najczęstszą sytuacją dla czytelników mojego bloga jest osiąganie przychodów z dwóch źródeł – umowy o pracę oraz z wynajmu.

Art. 44 ust. 3 Ustawy jasno mówi, że podatnicy osiągający przychód z wynajmu rozliczanego według skali podatkowej powinni obliczać zaliczki zgodnie ze skalą zawartą w art. 27 ust. 1, a więc z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku. Nie ma więc możliwości jej pominięcia. Oznacza to, że przy rozliczaniu wynajmu według skali podatkowej kwota wolna od podatku nie powinna być uwzględniana przez pracodawcę przy obliczaniu i wpłacaniu zaliczki na podatek w naszym imieniu.

W tej sytuacji oczywiście nie powinniśmy składać pracodawcy oświadczenia, o którym mowa w art. 32 ust. 3 na formularzu PIT-2 (ponieważ uzyskujemy dochody, od których jesteśmy obowiązani opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3).

A w przypadku, gdy złożyliśmy to oświadczenie wcześniej i pracodawca uwzględnia kwotę wolną od podatku, a właśnie zaczęliśmy osiągać przychody z najmu opodatkowego według skali podatkowej, powinniśmy, zgodnie z art. 32 ust. 4 (“Zakład pracy nie zmniejsza zaliczki w sposób określony w ust. 3, jeżeli podatnik powiadomił go o zmianach stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia”), powiadomić pracodawcę o zmianie sytuacji.

W dużym skrócie, można powiedzieć, że, jeśli rozliczamy najem prywatny według skali podatkowej, podczas obliczania zaliczek na podatek w trakcie roku podatkowego powinniśmy uwzględniać kwotę wolną od podatku. Nie powinien wtedy tego robić nasz pracodawca (czyli płatnik).

Warto jeszcze dodać, że podczas obliczania zaliczek na podatek od wynajmu, bierzemy pod uwagę tylko dochód z danego źródła przychodu, czyli z wynajmu. Nie mamy obowiązku uwzględniać dochodu z umowy o pracę, żeby obliczyć wysokość zaliczki i to, w którym miesiącu musimy wpłacić pierwszą zaliczkę.

 

A co jeśli kwotę wolną uwzględnił zarówno pracodawca jak i podatnik?

Po pierwsze, należy powiadomić pracodawcę o tym, że osiągamy przychody z innych źródeł opodatkowane według skali podatkowej, tak, żeby przestał on uwzględniać kwotę wolną od podatku przy rozliczaniu naszej pensji.

Po drugie, warto zdać sobie sprawę, że wprawdzie wysokość zapłaconych w ciągu roku w naszym imieniu zaliczek będzie nieprawidłowa (ponieważ pracodawca uwzględni kwotę wolną od podatku), to jednak zapłacimy podatek w prawidłowej wysokości po dokonaniu rozliczenia rocznego (w rozliczeniu będziemy mieli niedopłatę).

Być może więc powinniśmy liczyć na to, że urząd skarbowy, wziąwszy pod uwagę, że nie próbowaliśmy zaniżyć podatku, a jedynie nie zapłaciliśmy odpowiednio wysokich zaliczek, nie będzie wyciągał z tego powodu konsekwencji.

 

Na koniec

Mam nadzieję, że powyższy wpis wyjaśnił sporo Waszych wątpliwości związanych z kwotą wolną od podatku oraz jej wpływem na zaliczki na podatek wpłacane w ciągu roku podatkowego. Po cichu liczę na to, że liczba pytań z tym związanych, trafiających do mnie mailem lub przez komentarze na blogu, znacząco się zmniejszy 😉

Liczę też na Wasze komentarze – być może macie inną opinię albo jakieś ciekawe doświadczenia związane z tym tematem?

 

Dyskusja

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *